Barbara Hollender 08-10-2009, ostatnia aktualizacja 08-10-2009 23:42

W „Julie i Julii” Meryl Streep gra kobietę, która nauczyła Amerykę gotować. Zdobywczyni dwóch Oscarów oraz 13 nominacji znów tworzy wielką kreację

Julia Child była pierwszą Amerykanką, która studiowała w słynnej paryskiej szkole kucharskiej Cordon Bleu. Wydała potem książkę „Mastering the Art Of French Cooking”. Potem została telewizyjną gwiazdą kulinarną. Mogła stać się bohaterką filmów jako agentka CIA. Urodziła się w 1912 roku w zamożnej rodzinie, jej ojciec był wiceprezesem wielkiej firmy Boswell. W jej kręgach kobieta albo wychodziła dobrze za mąż, albo zostawała nauczycielką lub sekretarką.

Julia miała 188 cm wzrostu, co wtedy nie sprzyjało romansom. Wybrała więc tę drugą drogę. Pojechała do Nowego Jorku, gdzie pracowała w firmie produkującej meble. A w 1941 roku, po ataku na Pearl Habor, zgłosiła się do armii. Nie przyjęli jej, ale dostała się do nowo powstającej agencji Office of Strategic Services, która po wojnie przekształciła się w CIA. W 1944 roku została wysłana z misją do Chin. Tam poznała Paula Childa. Miała 34 lata i jej życie zaczęło się od nowa.

Jako pani Child trafiła z mężem do Paryża. W filmie „Julie i Julia” jest scena, w której Paul szuka dla niej prezentu. „Co pana żona lubi najbardziej?” – pyta ekspedientka. „Jeść” – odpowiada Child. Potem okazało się, że również gotować.

Absolwentka Cordon Bleu odegrała pewną rolę w amerykańskiej kulturze codziennej. Po powrocie do Stanów namawiała panie domu do porzucenia puszek i mrożonek oraz do bardziej wykwintnych posiłków. Czy zdrowych – to już inna sprawa.

– Mam wrażenie, że jedząc codziennie według przepisów Julii, trzeba by mieć dwie wątroby – mówi Meryl Streep, która gra Julię w filmie Nory Ephron.

Ephron oparła scenariusz na pamiętnikach Julii Child „My Life in France” i Julii Powell „Julie and Julia”, która – nie czując się w życiu spełniona – wymyśliła sobie, że przez rok będzie gotować na podstawie 524 przepisów Child, a następnie opisywać swoje doświadczenia w blogu. Francuski wątek Child toczy się we Francji w latach 50., wątek Powell w Nowym Jorku 50 lat później. Bohaterki są całkowicie różne, rzeczywistość, która je otacza, także. Łączy obie kobiety pasja. A także to, że obie zdobyły sławę i pieniądze, gotując i pisząc o tym.

W „Julie i Julii” historie Child i Powell przeplatają się ze sobą. Reżyserka Nora Ephron opowiada o szukaniu miejsca w życiu. Niestety, z minuty na minutę film staje się coraz bardziej nudny. Jedynym jego atutem pozostaje kreacja Meryl Streep.

Gdy Ephron wspomniała aktorce o scenariuszu „Julie i Julii”, usłyszała tylko w odpowiedzi: „Bon appetit!”. Tak żegnała się Julia z widzami swoich programów. Ale gdy jakiś czas potem Streep przeczytała tekst, zachwyciła się: – Mówi się, że Child kochała męża i gotowanie. A ja zrozumiałam, że przede wszystkim kochała życie. Wychodziła mu naprzeciw, nigdy nie ulegała pesymizmowi, pokonywała przeszkody.

Nazwisko Child nie było jej obce.

– Moja matka miała tylko jedną książkę kucharską – mówi. – Jej tytuł brzmiał „Nienawidzę gotować”. Mama uważała, że przygotowanie obiadu nie powinno zabierać więcej niż 20 minut. Pamiętam, że jako dziesięciolatka poszłam do koleżanki i zobaczyłam w kuchni jej babcię z dziwnym młotkiem w ręce. Powiedziała, że robi purée z ziemniaków. Myślałam, że żartuje, bo wiedziałam, że takie purée pochodzi z torebek. Niedługo potem zobaczyłam pierwszy raz program Julii Child. Miała wówczas ponad 50 lat i była pierwszą kobietą, która stała się gwiazdą telewizyjną, nie będąc aktorką ani piosenkarką. Bez sztabu stylistów, charakteryzatorek, machała przed kamerą nożami, patroszyła gęsi i ... przyciągała widzów.

Streep – podwyższona przez specjalistów od efektów specjalnych, w odstraszającej staromodnej fryzurze z krótkimi lokami – uderzająco przypomina Child. Mówi skrzeczącym, zabawnym głosem, przedłużając sylaby. Jest typową amerykańską panią domu z middle class z lat sześćdziesiątych. Kiedy pojawia się na ekranie, film nabiera kolorów.

– Meryl miała nagrane na DVD programy Child i oglądała je w garderobie podczas przerw w zdjęciach – zdradza Ephron. Sama aktorka żartuje, że na planie przeszła przyspieszony kurs gotowania. W studiu urządzono kuchnię i tam próbowała nowych umiejętności.

– Od 30 lat piekłam kury – śmieje się. – Wychodziły mi nieźle. Przyznaję, że teraz wychodzą rewelacyjnie. Generalnie jednak bardziej wierzę w swoje zdolności aktorskie niż kucharskie.
 

I pewnie ma rację. 60-letnia Streep, laureatka dwóch Oscarów i kolekcjonerka rekordowej liczby 15 nominacji do tej nagrody, jest dzisiaj jedną z najlepszych współczesnych aktorek. Reżyserzy mówią, że potrafi zagrać wszystko, ona sama jednak protestuje:

– Określenie „wszystko” przypomina mi kryteria oceny aktora w eksperymentalnym teatrze, gdzie raz trzeba wisieć pod sufitem jak lampa, a kiedy indziej udawać nogę od stołu. Więc może „wszystkiego” nie tyle nie umiem, ile nie chcę grać. Interesuje mnie tworzenie postaci różnorodnych, niejednoznacznych, skomplikowanych. Nie miałabym ochoty skakać po ekranie z dopiętymi czółkami i udawać stworka z przestworzy. Muszę swoich bohaterów rozumieć, dlatego lubię role, których korzenie tkwią głęboko w rzeczywistości. Przyznaję, że mam wiele szczęścia. Kiedyś myślałam: „Skończę 40 lat i ludzie o mnie zapomną”. A tymczasem zbliżam się do sześćdziesiątki i pracuję nieustannie. Mam nawet wrażenie, że dzisiaj dostaję znacznie więcej ciekawych propozycji niż dziesięć lat temu.

Urodziła się w 1949 roku w Basking Ridge. Mając 12 lat, brała lekcje śpiewu operowego i zaczęła się pojawiać w szkolnych przedstawieniach. Potem skończyła Wydział Aktorski na Uniwersytecie Yale i trafiła do teatrów Broadwayu. Na ekranie zadebiutowała w 1977 roku w „Julii”, a już rok później za rolę w „Łowcy jeleni” dostała pierwszą nominację oscarową. Potem wszystko poszło błyskawicznie. Rok 1979 – pierwszy Oscar za rolę matki-lesbijki w „Sprawie Kramerów”. Rok 1981 – niezwykła, pełna namiętności i dramatyzmu kreacja w „Kochanicy Francuza”. Rok 1982 – kolejny Oscar za film wracający do historii II wojny światowej „Wybór Zofii”, gdzie zagrała Polkę zmuszoną do najstraszliwszej decyzji – które z jej dzieci ma przeżyć.

Od tej pory Streep nigdy więcej nie dostała od kolegów statuetki, ale nominacje do Oscara zbiera nieustannie. Ma ich 15. Grała m.in. w „Ironweed”, „Pożegnaniu z Afryką”, „Pocztówkach znad krawędzi”, „Domu duchów”, „Co się wydarzyło w „Madison County”,,, „Godzinach”, „Kandydacie”, „Adaptacji”, „Ostatniej audycji”, „Wątpliwości”, „Mamma mia!”.

Jej udział w filmie to gwarancja, że mamy do czynienia z dziełem interesującym. Może być namiętna i aseksualna, piękna i szkaradna, dystyngowana i zwyczajna. Może zagrać kobietę umierającą na raka, zakonnicę, kochankę i zrzędliwą staruchę. Nie umie tańczyć, ale może zagrać, że w tanecznym kroku robi szpagat, i też się uda. Na tym polega jej aktorstwo.

Miałam okazję spotkać się z Meryl Streep kilka razy, po różnych jej filmach. Zawsze wyglądała inaczej, jakby dopasowywała się do swoich bohaterek. Po roli w „Diabeł ubiera się u Prady” opowiadała, że w życiu nie kupiłaby sobie kreacji za kilka tysięcy dolarów, ale była elegancka i zadbana jak sama Anna Wintour. Promując „Kandydata”, gdzie zagrała kobietę polityka, przypominała w sposobie ubrania i zachowania Hillary Clinton. Po „Ostatniej audycji” Roberta Altmana wydawała mi się jakby zaniedbana i bardzo zmęczona.

Streep ostro reaguje, gdy wspomina się metodę Stanisławskiego. Mówi, że nigdy się z nią nie identyfikowała. Nie szuka w sobie, stara się nie rozdzierać własnych ran, wyraźnie oddziela życie zawodowe od prywatnego. Twierdzi, że sekret jej aktorstwa leży gdzie indziej. Streep obserwuje świat bardzo uważnie. Jest inteligentna, wrażliwa, otwarta. Po „Kandydacie” opowiadała mi:

– Obserwuję ludzi sprawujących władzę. Czy zauważyła pani, że kobiety działające w polityce mają specyficzny wygląd? Noszą kostiumy w jasnych, pastelowych kolorach, bo kto głosowałby na czarnego anioła w stylu Juliette Greco? Mają krótko obcięte włosy i często dyskretne kolczyki w uszach. I specjalny uśmiech, sposób poruszania się, gestykulacji. Ale pod zewnętrzną pewnością siebie skrywają strach. Bo pracują przez całe życie, żeby osiągnąć pozycję, która pozwoliłaby im kontrolować losy świata, kraju, regionu. A kiedy ją osiągają, zaczynają rozumieć, że tak naprawdę nic od nich nie zależy. Aktor jest jak gąbka. Wchłania w siebie innych, przyswaja, a potem – kiedy jest mu to potrzebne – otwiera odpowiednią przegródkę. Panią też teraz obserwuję. Widzę, jak pani siedzi, jak się do mnie wychyla i kiedy uśmiecha. Może kiedyś będę grała dziennikarkę, która robi wywiad z gwiazdą...

Meryl Streep jest normalna. Nie stroi fochów, chętnie rozmawia z dziennikarzami. Nigdy nie miała urody kociaka ani seksbomby, więc nikt nie próbował zrobić z niej hollywoodzkiej lalki. Była zresztą na to za silna. Mówi, że tę siłę daje jej rodzina. W młodości przeżyła tragedię. Na planie „Łowcy jeleni” zakochała się w Johnie Cezale’u. Ale 42-letni aktor zachorował na raka kości. Streep niemal zamieszkała z nim w szpitalu. Po jego śmierci, w marcu 1978 roku, rzuciła się w wir pracy. Wynajęła wtedy mieszkanie od kolegi swojego brata – rzeźbiarza Dona Gummera. Gummer stał się jej najbliższym przyjacielem, potem mężem.

Mają trzy córki i syna, przez lata prowadzili spokojne życie w Connecticut, dziś mieszkają w Nowym Jorku, gdzie Streep jeździ metrem i „łazi po Manhattanie”. Nie zatrudnia ochroniarzy i lubi powtarzać, że jest „zwyczajną kobietą, która po pracy wraca do domu i prasuje mężowi koszule”. Pozwala sobie na starzenie się. Twierdzi, że nie zamierza kłaść się pod nóż chirurga plastycznego. Mówi, że nie czuje się półboginią, po prostu uprawia zawód aktorski.

Kiedy spytałam ją, czy jest zadowolona, że jej córki grają już w filmach, odpowiedziała: – Robiłam, co mogłam, by przestrzec je przed aktorstwem. Ale to toksyczny, wciągający zawód. Można dla niego zwariować.